Türk dil bilginidir. Yapıtı Divanü lügat it-Türk’te verdiği bilgiler dışında yaşamının ayrıntıları bilinmemektedir. Kutadgu bilig’in adına sunulduğu Tabgaç Buğra Kara Han’ın yeğeni olduğu ileri sürülmüştür. Karahanlılar devletinde yönetici kesiminden soylu bir ailenin çocuğuydu. Babası Hüseyin , Barsgan’dan göç etmişti.
Türkler’in yaşadığı geniş bozkırlarda yolculuklar yaptı, türk lehçelerini , görenek ve geleneklerini öğrendi, Tarım, İli, Çu, Sirderya çevrelerinde Türkler’in yaşadığı kentlere geziler yaptı. Bu yörelerde türkçenin farklı söylenişlerini ayrıntılarıyla belirledi. Melikşah’ın eşi karahanlı soyundan Terken Hatun’la birlikte geldiği ileri sürülen Bağdat’a yerleşti. Türk dilini öğreniniz, çünkü onların uzun saltanatı vardı” yolundaki bir hadisi de aktararak Türkler’i bütün uluslardan üstün gördüğünü, türklüğe , türk kültürüne derinden bağlı olduğunu belirtti. Bu görüşle kaleme aldığı türkçenin ansiklopedik bir sözlüğü niteliğindeki Divanü lügat it-türk’te, 7500 kadar türkçe sözlükle birlikte, Türkler’in tarih, halkbilim, coğrafya , mitoloji ve edebiyatına vb. ilişkin bilgilere yer verdi. 1072-1074 yıllarında kaleme alarak tamamladıktan sonra, abbasi halifesi Muktedi’ye sunduğu bu yapıtı dışındaki türkçe dilbilgisi kitabı Kitabü cevahir in-nahvifi lügat it-türk bugüne değin ele geçmemiştir.
